Hoe zou je willen werken?

 

Ga eens terug naar toen je ervoor koos om in de zorg of in het onderwijs te gaan werken, of toen je besloot een kind te willen grootbrengen. Welke ideeën en verwachtingen had je toen.

Hoewel we niet allemaal op dezelfde roze wolk gezeten hebben, hebben we waarschijnlijk allemaal wel mooie ideeën gehad over de liefdevolle en betrokken manier waarop we met de kinderen of cliënten om zouden gaan. Dat is ook logisch, want ‘zorgen voor anderen’, is een natuurlijke manier waarop onze liefdevolle kernkwaliteit tot uitdrukking komt.

 

Maar als je nu naar de werkelijkheid van alle dag kijkt. Lukt het dan ook om altijd de liefdevolle en warme houding die je voor ogen had, ook daadwerkelijk vol te houden. Waarschijnlijk is dat niet altijd zo. De mees

ten van ons hebben twee gezichten: een warm en liefdevol gezicht als alles goed verloopt of als onze zorgzame gevoelens nadrukkelijk door het kind of de cliënt worden aangesproken. Als het stroef gaat, als de ander niet luistert, of iets doet waar anderen hinder van

ondervinden, kan ons andere strenge, boze gezicht naar voren komen.

 

We gaan er vaak van uit dat dit een natuurlijk verschijnsel is waar we geen invloed op kunnen uitoefenen. Maar dat is niet zo. Het is een –door het leven – aangeleerde verandering in onze houding die ons schijnbaar helpt te overleven op moeilijke momenten. We ‘vechten’ ons uit de situatie die we lastig vinden, zonder het feitelijke probleem wat aan de hand is te hoeven zien en er iets mee te –moeten- doen. Maar hiermee bevestigen we ook weer de situatie die we niet willen, en die ons in een positie brengt die ons uiteindelijk alleen maar energie kost. En bovendien ons laat reageren op een manier die de ander – het kind of de cliënt – niet leert zich veilig en geliefd bij ons te voelen, maar juist het tegenovergestelde.

 

Als je hier verandering in wilt aanbrengen, is de eerste stap om zich te krijgen op de manier waarop je reageert. Voor een eerste inzicht kun je kijken naar onderstaande tabel.

Hoe reageer ik op hinderlijk gedrag?

Koud

Op het gedrag aanspreken

Verantwoordelijk stellen voor de gevolgen

Waarschuwen

Streng kijken

Streng praten / schreeuwen

Straffen

Stevig beetpakken

Afzonderen / separeren

Negeren

Pas weer helpen bij beter gedrag

Pas weer aardig doen bij beter gedrag

Warm

Geruststellend

De gevolgen opvangen

Warme ondersteuning blijven bieden

Onvoorwaardelijke hulp bieden

Nabijheid bieden

Warm en veilig oogcontact zoeken

Rustig en vriendelijk praten

Wederkerigheid ontlokken

Geweldloze houding en communicatie

Als je naar deze twee kanten kijkt, zie je waarschijnlijk dat je het liefst aan de warme kant zit, maar dat er toch ook momenten zijn dat je aan de linker kant zit.

De keuze voor de warme kant is heel logisch. Het is de kant waarmee we uitdrukken geven van onze kernkwaliteit van zorgzaamheid (ook wel compassie genoemd). Bovendien weten we dat deze kant voldoening in het werken geeft en dat deze kant energie geeft. De koude k

ant daarentegen geeft geen voldoening in het werk, en kost veel energie.

 

Waarom vallen we terug op de koude kant?

Er zijn verschillende redenen waarom we terugvallen op de koude, beheersmatige kant. De eerste is omdat deze kant ons zo bekend voorkomt. De kans is groot dat we deze kant al hebben leren kennen toen we zelf nog klein waren; thuis bij onze ouders of op school.  Kijk eens op straat of in de supermarkt, of in een wachtkamer bij de dokter hoe beheersmatig veel ouders reageren op hun kinderen als ze iets doen wat de ouders niet willen. We zien dit overal om ons heen, en het is dus geen wonder dat we er zeer mee vertrouwd zijn geraakt.

 

Het is hiermee ook een gewoontepatroon geworden waar we op terugvallen als er problemen zijn. En als we zelf moe zijn of veel aan ons hoofd hebben, vallen we er sneller op terug.

 

Een belangrijke reden die nog weleens wordt aangevoerd is dat het kind of de cliënt niet luistert en niet rustig wordt als je hem

 

Johanna

Johanna kan af en toe onrustig zijn en dan 'negatief' doen tegen de begeleiding. Als dat gebeurt wordt ze meestal op een korte, maar beheersmatige wijze terecht gewezen: "he, hou daar eens mee op!" Je hoeft het niet eens erg hard te zeggen. Vooral de combinatie met een beetje streng kijken werkt prima.

Dit gebeurt eigenlijk altijd al zo, en zowel de begeleiding als Johanna zijn niet anders gewend.

Maar het zou wel leuk zijn als het anders kan. Als je op zo'n moment op een vriendelijke toon tegen Johanna kunt zeggen: "goh joh, kom even lekker bij me zitten, wat kan ik voor je doen'. 

Als ze nog niet te erg afgesloten is, zal ze hier ook voor open staan en zal ze op deze manier ook stoppen met lelijk tegen je doen. Samen oefen je dan de warme oplossing.

 niet even ‘streng’ aanpakt. Er wordt dan gezegd dat de cliënt deze koude, beheersmatige benadering nodig heeft.

Dat is een grote misvatting. Als een cliënt onrustig is en niet luistert is dat een teken dat hij zich in zijn emoties aan het verliezen is en niet meer met je ‘in contact’ is. Vaak hebben de emoties op dat moment te maken met onzekerheid of angst. De cliënt heeft het dan helemaal niet nod

ig dat we de angst – ook al is het maar voor even – vergroten door beheersmatig op te treden; hij heeft warme ondersteuning nodig.

 

Het probleem is echter dat de cliënt waarschijnlijk onvoldoende bekend is met de ‘warme taal’, en deze zeker niet koppelt aan ‘

ondersteund worden als je het moeilijk hebt’. Hiermee raken we weer de kern van Gentle Teaching als we de cliënt willen leren zich onvoorwaardelijk veilig en geliefd te voelen.

 

Zolang we niet bewust besluiten de koude kant achter ons te willen laten, blijven we de onbewuste reactie om erop terug te vallen koesteren en zelfs trainen. Iedere keer als we een kind of cliënt op een beheersmatige manier corrigeren trainen we zowel onszelf als de ander in deze koude, beheersmatige taal. We kunnen beter beginnen het omgekeerde te trainen; zowel voor de cliënt als voor onszelf.

 

Beter voor jezelf zorgen

Als de warme kant onze voorkeur heeft, en als we ook weten dat de warme kant beter voor onszelf is, waarom laten we het ons dan overkomen dat we af en toe aan de koude kant terecht komen?

 

Een eerste manier om goed voor jezelf te zorgen is om te leren meer aan de warme kant te blijven tijdens het werk en hier energie uit te halen.  

Verandering begint bij het herkennen van de momenten die je zou willen veranderen. Er zijn voldoende momenten waarbij je achteraf denkt : “nou, dat had best wel vriendelijke gekund”. Dit zijn de momenten waarop je ongemerkt was teruggevallen op de automatische piloot van koude overheersing.

 

Je kunt ook bewuster gaan kijken naar de momenten waarop je de neiging hebt beheersmatig te werken door de evaluatielijst ‘Op weg naar Gentle Teaching’ in te vullen. Deze zelfevaluatie helpt je inzicht krijgen in de momenten waarop het moeilijk voor je is de warme houding vast te houden.

 

Anders voelen à anders doen

Het is belangrijk dat je niet alleen je uiterlijke houding verandert, maar vooral je innerlijke houding. Als je dat niet doet, is je verandering niet echt. De cliënt zal het merken en zich uiteindelijk onveiliger gaan voelen, omdat je uiterlijk wel vriendelijk doet, maar tegelijkertijd allerlei tegenovergestelde signalen uit kan zenden.  Kinderen en cliënten zijn hier vaak heel gevoelig voor.

Het veranderen van je innerlijke houding kan door te trainen met een andere uiterlijke houding en je dan ook bewust te zijn hoe het voor jezelf voelt om zo te reageren. Dus als je besluit Johanna voortaan vriendelijk te benaderen als ze aan het mopperen is, kan dat goed werken als ook bewust probeert te voelen dat dit een veel leukere manier –voor jezelf en voor Johanna – is.

Als het gaat om momenten die heftiger zijn, en die wellicht nu ook sterkere emoties bij je oproepen, is het misschien beter om niet direct te beginnen met anders handelen, maar eerst te kijken hoe je op een andere manier met je gevoelens om kunt gaan. Anders wordt de verandering te geforceerd en kost het je nog meer energie. 

 

 

Contactformulier

contact

Aanmelden @bulletin

 

Aanmelden cursus