Taalgebruik
In de dagelijkse praktijk gebruiken we heel wat woorden, zonder ons bewust te zijn van de betekenis die ze hebben en hoe ze daarmee onze gevoelens en houding kunnen be invloeden. Een bewuste woordkeuze of een bewuste interpretatie van gebruikte woorden, kan helpen de relatie met anderen te verbeteren en meer plezier in het werk te hebben.
Affectie tonen
Dit is de meer formele term die gebruikt wordt voor het uiten van liefdevolle gevoelens zoals we dat in gentle teaching benoemen. We kiezen bij gentle teaching voor de term ‘liefdevolle gevoelens uiten’ omdat het meer het accent legt op de gevoelsaspecten die deel uitmaken van de relatie en die de basis zijn voor de uitingen.
Sommige professionals hebben moeite met het benoemen van liefdevolle gevoelens en kiezen daarom voor het woord affectie
Advies: Probeer toch meer eens hoe het is om een tijdje de term ‘liefdevolle gevoelens uiten’ te gebruiken. Het valt best wel mee. ↑
Bekend zijn met
Wordt gebruikt om aan te geven dat iemand ergens last van heeft. Voorbeeld: ‘cliënt is bekend met autisme’. Het is een vakjargon waarbij de nadruk wordt gelegd op de diagnose in plaats van op de problemen die de persoon ervaart.
Advies: gebruik deze term maar niet en probeer gewoon aan te geven wat het leven voor de persoon af en toe moeilijk maakt. Dan zie je meteen waar je de persoon kan ondersteunen. ↑
Boosheid
In wat zwakkere vorm noemen we dit ook wel irritatie. Het is een gevoel dat soms in ons opgeroepen wordt door het gedrag van een persoon. Als we boos zijn, zijn we niet blij. We hebben er dus zelf baat bij als we in het werk niet meer boos worden. Als we boos zijn, hoeven we dat gevoel echter niet te onderdrukken. We mogen ons best boos voelen, maar we hoeven niet boos te doen.
Advies: Druk je boosheid niet de kop in, maar onderzoek eens waar het vandaan komt. Als je niet naar het gedrag van de persoon kijkt, maar naar het onderliggende probleem dat de persoon ervaart en dat de aanleiding is van het gedrag. Is je boosheid meestal al over. ↑
Claimen
Dit label gebruiken we vooral als iemand op een dwingende manier om aandacht vraagt. Als je zegt dat iemand claimend gedrag heeft, ga je al bijna automatisch in de verdediging. Je wilt immers niet dat er iets van je geclaimd wordt. Deze verdedigende houding kost je veel energie en kan leiden tot irritatie en afwijzing van de ander
Advies: Probeer het eens anders te zien en zie het gedrag als teken dat iemand heel hard je aandacht en bevestiging nodig heeft. En geef dit dan op een welgemeende manier. Het is veel leuker om te geven dan om je te verdedigen. De realiteit is dat de ander toch wel naar je toe blijft komen, wat je ook doet. En dan kan je het beter leuk gaan vinden. ↑
Cliënt
Wordt gebruikt voor mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben. Het suggereert een functionele relatie tussen de hulpverlener en de persoon, waarbij de hulpverlener als professional met de ander kijkt wat deze nodig heeft en dit voor hem of haar doet. In de functionele relatie gaat het meer over wat de ander nodig heeft, dan wie de ander als persoon is.
Advies: helaas is cliënt zo ingeburgerd, dat er geen ander passend woord in het Nederlands voor gevonden kan worden. Gebruik het dus maar, maar blijf de ander en jezelf wel zien als mensen die als mens iets voor elkaar kunnen betekenen. ↑
Companionship
Dit woord staat voor de relatie waarin mensen zich bij elkaar veilig, geliefd, liefdevol en verbonden voelen. Het is een essentiële relatie die ieder mens nodig heeft - dus ook de mensen die van hulpverleners afhankelijk zijn – en die de basis vormt voor de sociale ontwikkeling en voor de ontwikkeling van de eigen kwaliteiten en verlangens.
Advies: probeer met de mensen die je ondersteunt een dergelijke relatie te ontwikkelen. Ze hebben het nodig en het is voor jezelf ook prettig om vanuit dergelijke relaties met hen om te kunnen gaan ↑
Compassie
Is het gevoel dat bij je wordt opgeroepen als je invoelt wat de ander ervaart en als je je realiseert dat de ander – net als jij zelf - het liefst gelukkig wil zijn. Compassie is de kracht waarmee je onvoorwaardelijk liefdevol / zorgzaam voor de ander kan zijn. Als je vanuit compassie de ander kan helpen, geeft het je veel voldoening en energie.
Advies: ga hier eens mee oefenen. Je zal ontdekken dat je deze kwaliteit in je hebt. ↑
De
‘De' is een lidwoord dat een extra waarde geeft aan het zelfstandig naamwoord of een persoonsaanduiding die erop volgt. Professionals hebben nog wel eens de neiging om dit lidwoord weg te laten als ze het over iemand hebben. ‘De vader’ en ‘de moeder’ worden dan ‘vader en moeder’. Door het weglaten van het lidwoord, wordt echter het extra accent dat ze mens maakt weggelaten. De vader en de moeder zijn mensen die van hun kind houden. Als hulpverleners het over de ouders hebben zonder het lidwoord ‘de’ te gebruiken (bijvoorbeeld: ‘moeder vindt dat …’) wordt ongewild de ouder tot object gemaakt. Misschien suggereert het dat ze dan minder belangrijk zijn.
Advies: gebruik toch gewoon het lidwoord ‘de’. Het is een kleine moeite en het klinkt veel vriendelijker. ↑
Doet het erom
Als we iemand verwijten dat hij ‘het erom doet’, gaan we er van uit dat hij willens en wetens iets doet waarvan hij weet of kan weten dat hij op zijn kop gaat krijgen. Dan zou het een masochist moeten zijn die het fijn vindt om straf te krijgen, of het is iemand die alles moet doen wat hij kan om aandacht te krijgen, desnoods negatieve aandacht.
Advies: Geef deze persoon niet meer op zijn kop als hij ‘het’ weer doet, maar geef gewoon vriendelijke aandacht en dan vooral niet alleen op deze momenten, maar ook heel veel tussendoor.
Geliefd voelen
Wil zeggen dat je ervaart dat iemand vanuit persoonlijke betrokkenheid in voelt hoe het met je gaat en onvoorwaardelijk alles zal doen om te zorgen dat het goed met je gaat. Geliefd voelen is niet hetzelfde als houden van en heeft ook niet te maken met een relatie waarin seksualiteit een rol speelt. Het gaat om een meer basale vorm van onderlinge menselijke liefde die ook de basis is van veel religieuze en spirituele stromingen. ↑
Grenzen opzoeken
Wil eigenlijk zeggen dat de ander in onzekerheid is over wat wel of niet mag en kan en waarbij de hulpverlener hem in deze onzekerheid laat, tot hij vindt dat de grens bereikt is. Vaak volgt hierop een beheersmatige reactie om dat ander te corrigeren.
Advies: Gebruik dit woord niet. Als je ziet dat iemand onzeker is, maak dat contact en probeer op een vriendelijke manier de ander te leiden, en voorkom hiermee dat grensoverschrijdend gedrag kan ontstaan. ↑
Het hoort zo
Dit duidt op normen en waarden die belangrijk worden geacht, maar blijkbaar op dit moment niet werken. Misschien doordat de ander gewoonweg niet aan deze normen en waarden kan voldoen, omdat het gedrag vanuit onbeheersbare emoties of psychische problemen bepaald wordt.
Advies: de normen en waarden kunnen nog zo belangrijk zijn, maar als de ander er niets mee kan, heeft het weinig zin om er zo aan vast te houden, Wees realistisch en kijk hoe je de ander kan helpen de grenzen niet te overschrijden. ↑
Klant
In sommige instellingen wordt dit woord gebruikt om de mensen aan te duiden die zorg of ondersteuning nodig hebben. Het woord reduceert de hulpverlener tot een verkoper die klant geeft wat deze vraagt, zonder een eigen verantwoordelijkheid te hebben in het samen met de persoon kijken wat deze echt nodig heeft. En het reduceert de ander tot iemand die alleen voor een bepaald product of dienst langs komt. Het woord suggereert dat er geen persoonlijke relatie is tussen de hulpverlener en de ander.
Advies: gebruik dit woord niet de hulpverlening en verbind je met de persoon die je ondersteunt op basis van je persoonlijke betrokkenheid. ↑
Leegzuigen
Zo voelt het soms als iemand enorm veel aandacht van je nodig heeft en hierin bijna onverzadigbaar lijkt. Het duidt erop dat je blijkbaat niet goed voor jezelf zorgt.
Advies: zorg dat je goed bij jezelf blijft door af en toe een korte time-out te nemen of door af en toe bewust en diep adem te halen. Probeer ook meer naar de behoefte van de ander te kijken in plaats van naar de manier waarop hij je aandacht naar zich toe trekt. Door naar het probleem van de ander te kijken, kan je een gevoel van compassie bij jezelf opwekken waar je energie en voldoening uit kan putten. ↑
Levenskwaliteit
Is de meer formele term voor het woord ‘geluk’. De wens gelukkig te worden of ongeluk te vermijden ligt ten grondslag aan vrijwel al het menselijke gedrag. Hoewel geluk bepaald lijkt te worden door min of meer concrete leefomstandigheden, gaat het in wezen om het vervullen van een achttal dieper liggende basiswaarden. Geluk of levenskwaliteit is daarmee een individuele beleving. Lees hierover meer op de aparte pagina over levenskwaliteit. ↑
Liefdevol
De meest belangrijke kernkwaliteit van mensen is dat ze liefdevol / zorgzaam kunnen zijn voor anderen. Door deze kwaliteit te benadrukken, wordt een positieve kracht in de ander aangeboord en kan een zelfbeeld ontwikkeld worden dat gebaseerd is op positieve kwaliteiten.
Advies: het is zowel voor de ander als voor jezelf als hulpverlener leuk om deze kwaliteit bij de ander te stimuleren. Bij sommige mensen moet je dit nadrukkelijk doen, omdat ze zichzelf en anderen als negatief ervaren. ↑
Manipuleren
Wordt gebruikt als iemand ervan verdacht wordt onwaarheden te gebruiken om zijn zin te krijgen. Het woord verhult dat de feitelijke situatie is dat de persoon zich afhankelijk voelt van de macht van de hulpverlener en verwacht dat de hulpverlener hem niet geeft wat hij nodig heeft als hij het op een ‘gewone’ manier zou vragen. Voor de hulpverlener zelf is het ook niet prettig om op basis van ‘macht’ te werken, omdat hij zich dan moet verdedigen ten opzichte van de persoon die zijn macht probeert te ondermijnen
Advies: gebruik dit woord niet. Als je vermoed dat iemand oneigenlijke argumenten aandraagt om te krijgen wat hij nodig heeft, kijk dan goed wat dat is wat hij nodig heeft en probeer te ontdekken waarom het de ander niet lukt hier open om te vragen. Het geeft voor jezelf ook meer voldoening om vanuit deze houding te werken ↑
Moeten
Dit woord legt een grote druk op ons zelf of op de ander. Ik moet, hij moet, we moeten. Het lijkt erop alsof de wereld vergaat als we niet doen wat ‘moet;
Advies: de ‘moet’ er uit, de ‘moed’ er in. ↑
Onmacht
Dit gevoel krijg je als je iets onprettigs niet hebt kunnen voorkomen of als het je niet lukt om de ander te geven wat hij nodig heeft. In het eerste geval leidt onmacht vaak tot boosheid naar de veroorzaker van het onprettige. Van onmacht wordt je niet blij, maar van boosheid ook niet, dus daar heb je niets aan. Het kan ook zijn dat je vanuit het gevoel van onmacht vindt dat je niet goed genoeg bent, dat je het onprettige had moeten voorkomen of dat je de ander alles kan geven wat hij nodig heeft.
Advies: Wees eens realistisch. Je bent een gewoon mens en je kan niet meer doen dan je best. Je moet leren accepteren dat je niet alles kan en gewoon trots zijn op wat je wel presteert. Dat is al heel wat. ↑
Onvoorwaardelijk
Wil zeggen dat je houding ten opzichte van de ander niet bepaald wordt door wat de ander wel of niet doet. Je helpt de ander als hij hulp nodig heeft, en je geeft de ander wat je hem beloofd hebt. Ongeacht hoe hij zich op dat moment gedraagt. Dit wil niet zeggen dat alles wat de ander doet ok is, maar dat dat geen invloed heeft op de ondersteuning die je de ander geeft. Onvoorwaardelijk betekent ook niet dat je er 24 uur per dag voor de ander kan en moet zijn.
Advies: ontwikkel deze onvoorwaardelijkheid omdat de ander dat nodig heeft. Als de ander schadelijk gedrag heeft, probeer dat de oorzaak daarvan weg te nemen. ↑
Op de kast krijgen
Is een kunst die nogal eens aan mensen wordt toegeschreven. Eigenlijk probeer je daarmee te zeggen dat de ander erop uit is om je ‘over de rode’ te krijgen. Dit is natuurlijk niet zo, zeker niet als je bedenkt dat de gevolgen voor de ander meestal erg negatief zijn door hoe je op hem reageert. Hij zou wel erg dom zijn dit bewust uit te lokken, tenzij het de enige manier is om aandacht te krijgen.
Advies: laat het beeld los dat de ander jou probeert te treffen en kijk naar de onmacht van de ander om anders met de spanning die hij blijkbaar ervaart om te gaan. Probeer hem te ondersteunen in het hanteren van de spanning in plaats van je tegen hem af te zetten. ↑
Uitproberen
Dit suggereert dat de ander op een min of meer bewust van alles probeert om de hulpverlener uit zijn tent te lokken. Het is een teken dat de persoon de relatie met de hulpverlener niet als onvoorwaardelijk ervaart.
Advies: gebruik dit woord niet, maar doe alles wat je kan om de ander te laten ervaren dat je er onvoorwaardelijk voor hem of haar bent. ↑
Veilig voelen
Is wat anders dan veilig zijn. Het veiligheidsgevoel wordt vooral bepaald door herinneringen die mensen hebben aan vergelijkbare situaties of ontmoetingen.
Advies: laat de ander nadrukkelijk merken dat jij anders bent dan anderen bij wie hij zich in hert verleden misschien niet veilig heeft gevoeld. Je probeert deze oude herinneringen proberen te vervangen door nieuwe, veilige, herinneringen. ↑
Vreugde
Als je dit voelt als je in contact bent met de persoon die je ondersteunt, heb je een goede dag. Vreugde is een gevoel dat niet alleen voor jezelf prettig is, maar het helpt je ook om de relatie met de ander verder te ontwikkelen. Vreugde hoef ja niet alleen te krijgen om wat de ander doet, maar ook door je te realiseren hoe leuk het eigenlijk is om de ander te ondersteunen.
Advies: sta er af en toe eens bij stil dat de ander zijn leuke kanten heeft of dat het leuk is dat je iets voor de ander kan betekenen. ↑
Wederkerigheid
Wederkerigheid in een relatie is belangrijk om de ander zijn plek in de relatie te kunnen laten beleven. Bovendien maakt dit de relatie gelijkwaardig. Mensen die - door een combinatie van persoonlijke kwetsbaarheden en levenservaringen - geleerd hebben zich voor anderen af te sluiten, moeten soms nadrukkelijk tot wederkerigheid gestimuleerd worden
Advies: probeer als je contact hebt met iemand altijd even nadrukkelijk te checken of het contact wederkerig is. ↑
Zorgzaam
Zorgzaam is een expressie van de liefdevolle gevoelens die je voor iemand voelt en op basis waarvan je doet wat je kan om hem te ondersteunen. De zorg die je biedt is echter altijd afgestemd op wat de ander echt nodig heeft. Het is niet jouw behoefte om te zorgen die bepaalt wat je doet. Als dit het geval zou zijn, ga je voorbij aan de ander en geef je de ander niet de ruimte die hij nodig heeft om zichzelf te ontplooien. ↑
